ดินมีองค์ประกอบที่หลากหลายแปรผันไปตามสภาพพื้นที่และปัจจัยอื่น ๆ ซึ่งแตกต่างกันไปทั่วโลก แต่ก็มีองค์ประกอบหลักร่วมกัน ได้แก่ อากาศ แร่ธาตุ น้ำ และซากพืชซากสัตว์ที่ทับถมกัน ปัจจัยเหล่านี้ล้วนช่วยประกอบสร้างระบบนิเวศของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กหรือจุลินทรีย์ที่มีความหลากหลายที่มีประโยชน์ต่อพืชองค์ประกอบทางเคมีก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการดูดซับแร่ธาตุและสารอาหารในดิน ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงต่อความสามารถของพืชในการดูดซึมธาตุอาหารเหล่านี้ไปใช้ โดยองค์ประกอบทางเคมีในที่นี้มักจะหมายถึงค่า “ความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน (cation exchange capacity)” เป็นตัวใช้บ่งชี้ปริมาณสารอาหารในดินดินเหนียวและซากพืชซากสัตว์ (หลายคนอาจรู้จักกันในชื่อ ฮิวมัส [humus]) เป็น 2 องค์ประกอบที่มีไอออนประจุลบซึ่งโดยธรรมชาติจะดึงดูดไอออนประจุบวกซึ่งก็คือประจุของไอออนที่เป็นสารอาหารเกือบทั้งหมดนั่นเอง ช่วยเพิ่มความสามารถในการดูดซึมสารอาหารของพืชที่อยู่ในดินเพราะสารอาหารอยู่กับที่และส่งผลให้มีค่ากรดเบสหรือ pH ที่เป็นธรรมชาติความสามารถของดินในการลดการเปลี่ยนแปลงของค่า pH สร้างความเสถียรให้กับความสามารถในการละลายของไอออนธาตุอาหารในกรณีที่ค่า pH ตามธรรมชาติตรงกับช่วงค่าระดับพิสัยการทำละลายของไอออนนั้น ๆแต่ดินที่ต่างชนิดกันก็มีค่า pH ที่แตกต่างกันออกไปอันเป็นปัจจัยมาจากองค์ประกอบของดินนั่นเองและแน่นอนว่าส่งผลโดยตรงต่อความสามารถในการละลายของไอออนแม้ว่าพืชจะสามารถปรับตัวให้เข้ากับสิ่งรอบข้างได้ แต่ละสายพันธุ์ก็มีจุดอ่อนและเงื่อนไขทางสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นชินทำให้เกิดอาการขาดสารอาหารได้ ตัวอย่างเช่น บลูเบอร์รี่และต้นสนสามารถโตได้ดีในดินที่มีค่า pH ต่ำและไม่พบกับสภาวะขาดสารอาหาร นั่นเป็นเพราะว่าพืชแต่ละสายพันธุ์เหมาะกับค่าพิสัย pH ที่ต่างกันออกไป

สิ่งที่เราทำได้และควรทำคือวัดค่า pH ของดินก่อนที่จะทำการปลูกพืชใดใดเพื่อใช้ประเมินว่าดินนี้เหมาะที่จะใช้ปลูกพืชหรือสายพันธุ์พืชใดมากที่สุด ในทางกลับกันถ้าต้นไม้ที่คุณกำลังปลูกอยู่ดูแคระแกรนหรือโตช้าผิดปกติ นักปลูกก็ควรที่จะวัดค่า pH ในดินที่ใช้ซึ่งอาจทำให้รู้สาเหตุและแก้ไขได้ถูกต้องหลักการทำงานของการดูดซึมธาตุอาหารไม่ต่างอะไรกับไฮโดรโปนิกส์นั่นคือน้ำในดินจะพาธาตุอาหารที่ละลายแล้วไปสู่บริเวณรากพืช แต่สิ่งที่ต่างกันคือธาตุอาหารจะไม่ได้อยู่ในน้ำโดยตรงแต่จะมาจากซากพืชซากสัตว์ ซึ่งผ่านการย่อยสลายของสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ หรือจุลินทรีย์จุลินทรีย์เหล่านี้มีหน้าที่สำคัญในการรักษาและพัฒนาความอุดมสมบูรณ์ของพื้นดินอีกทั้งยังช่วยให้ต้นไม้ที่อยู่ในดินเจริญเติบโต ตัวอย่างเช่น กระบวนการไนตริฟิเคชัน คือการเปลี่ยนแปลงสารประกอบไนโตรเจนไปเป็นไนไตรท์และไนเตรทโดยแบคทีเรีย ทำให้พืชสามารถดูดซึมนำไปใช้ได้เราสามารถพบกับจุลินทรีย์ในสิ่งแวดล้อมตลอดเวลาเราจะสามารถพบจุลินทรีย์ได้ทั่วไปในบริเวณรากของพืช ไม่ว่าจะเป็นวัสดุปลูกชนิดใดก็ตาม

การที่เรารู้คุณสมบัติของวัสดุปลูกชนิดต่าง ๆ ที่มีขายทั่วไปในท้องตลาด จะช่วยให้เราสามารถตัดสินใจเลือกวัสดุที่เหมาะกับชนิดของต้นไม้ที่เรากำลังจะปลูกได้ถูกต้องมากขึ้นแล้วจะเป็นผลดีต่อตัวต้นไม้เอง